15 مرحله براي انجام يك پايان نامه
انجام پايان نامه نيز مانند تمام كارهاي ديگر كاري است كه داراي اصول و قواعد خاص خودش مي باشد و شما براي اينكه يك پايان نامه خوبي بنويسيد؛ بايد مراحل مختلفي را طي كنيد. در اينجا قصد داريم تا 15 مرحله اي را كه شما به عنوان يك پژوهشگر بايد براي نوشتن پايان نامه خود طي كنيد ارايه مي نماييم.
1) سوالات اصلي و فرعي پايان نامه را تعريف كنيد.
اولين مرحله براي انجام پايان نامه كارشناسي ارشد و رساله دكتري اين است كه سوالات اصلي و فرعي پژوهش خودتان را تعيين كنيد. نام ديگر اين مرحله پيدا كردن يك فرضيه اوليه براي پايان نامه مي باشد. در اين مرحله شما بايد به خودتان و به افرادي كه قرار است پژوهش شما را بخوانند بگوييد كه هدفتان از انجام پايان نامه چه مي باشد و براي چه مي خواهيد اين پايان نامه را انجام دهيد.
2) منابع اطلاعاتي خودتان را مشخص كنيد.
هر فردي كه مي‌خواهد پايان نامه خود را انجام دهد؛ اول از همه بايد براي خودش منابع اطلاعاتي را كه قرار است بر اساس اين منابع كارش را انجام دهد مشخص نمايد. بنابراين مرحله دوم از انجام پايان نامه اين است كه مشخص كنيد كه مي‌خواهيد براي اين كار از چه منابع اطلاعاتي استفاده كنيد. اين منابع اطلاعاتي مي‌توانند انواع مختلفي داشته باشند. به عنوان مثال مي توانند به شكل كتاب و يا به شكل كتاب هاي الكترونيكي و يا به هر شكل ديگري باشند كه شما بايد تمام اين منابع را به صورت دقيق و با ذكر جزئيات براي خودتان مشخص كنيد.
3) يك نگاه كلي به پايان نامه اي كه مي خواهيد انجام دهيد، بيندازيد.
اكنون شما مرحله اول را پشت سر گذاشته ايد: اول از همه سوالات اصلي و فرعي پايان نامه را مشخص كرده‌ايد و همچنين در درجه دوم مشخص نموده ايد كه قرار است از چه منابعي براي انجام پايان نامه استفاده كنيد. در اين مرحله نوبت به آن مي رسد كه براي خودتان يك دورنمايي از انجام پايان نامه كارشناسي ارشد و رساله دكتري خود را مشخص كنيد. شما در اين مرحله بايد مشخص كنيد كه پايان نامه شما در چه زمينه اي و در چه محدوده و حوزه اي انجام خواهد شد.
4) بر اساس مرحله هاي قبلي، دوباره سوالات و فرضيات اساسي پايان نامه را مورد ارزيابي مجدد قرار دهيد.
شما در اين مرحله بايد بر اساس منابع اطلاعاتي كه براي خودتان تعيين كرده ايد و همچنين بر اساس طبيعت و ماهيت كاري كه مي‌خواهيد انجام دهيد (كه آن را در مرحله شماره 3 مشخص كرده ايد) دوباره سوالات پايان نامه را مورد بازبيني قرار دهيد و در صورت لزوم آنها را تغيير دهيد. در اين مرحله شما بايد ببينيد كه سوالات پايان نامه بر اساس پارامترهايي كه در اختيار داريد قابل پاسخگويي مي باشند يا خير.
5) حوزه تحقيقاتي را بررسي و مشخص نماييد.
اكنون شما 4 مرحله از كار را پشت سر گذاشته ايد و در مرحله چهارم تمام سوالات و فرضيات پايان نامه را هم به درستي مورد بررسي قرار داده‌ايد. اكنون در مرحله پنجم نوبت به آن رسيده است كه حوزه هاي تحقيق را مورد بررسي قرار دهيد و ببينيد كه آيا اين حوزه‌هاي تحقيق براي كار شما مناسب مي باشند يا خير. در اين مرحله بايد بررسي كنيد كه آيا شما قادر هستيد كه كار پايان نامه خود را در اين حوزه ها انجام دهيد يا اينكه اين توانايي را نخواهيد داشت كه در حالت دوم، بايد حوزه تحقيق و سوالات و غيره را تغيير دهيد.
6) مناسب ترين روش هاي تحقيق را انتخاب كنيد.
اكنون نوبت به آن رسيده است كه شما بررسي كنيد كه مناسب ترين روش هاي تحقيق براي انجام پايان نامه كارشناسي ارشد و رساله دكتري شما كدام مي باشد. روش‌هاي تحقيق زيادي وجود دارند كه شما مي توانيد بر اساس آنها كار تحقيقاتي را انجام دهيد. اين روش‌هاي تحقيق مي‌تواند شامل نظرسنجي ها، مصاحبه ها، آزمايش و خطاها و روش هاي ديگري شود؛ و لذا شما بايد سعي كنيد تا بر اساس نوع پژوهشي كه داريد مناسب ترين روش را براي نوشتن پايان نامه مشخص كنيد.
7) براي انجام پايان نامه يك برنامه ريزي مناسبي داشته باشيد.
در اين بخش شما بايد بررسي كنيد كه براي پايان نامه كه مي خواهيد انجام دهيد بايد چگونه برنامه ريزي كنيد. اين شيوه برنامه ريزي براي شما خيلي مهم است به اين دليل كه تعيين كننده كارهايي است كه از اين به بعد بايد انجام دهيد. برنامه ريزي كه شما انجام مي دهيد بايد بر اساس روش تحقيقي باشد كه انتخاب نموده ايد. همچنين شما بايد بدانيد كه برنامه ريزي كردن تأثير بسيار زيادي بر روي نتيجه كار شما خواهد گذاشت؛ بنابراين بايد سعي كنيد تا يك برنامه ريزي دقيق و مناسبي داشته باشيد.
8) اطلاعاتي را كه براي نوشتن پايان نامه مورد نياز داريد را با استفاده از شيوه هاي مختلف جمع آوري نماييد.
اين مرحله يكي از مهم ترين مرحله هاي انجام پايان نامه مي باشد يعني مرحله جمع آوري اطلاعات. در اين مرحله شما بايد اطلاعاتي را كه براي پايان نامه اتان مورد نياز داريد، جمع آوري كنيد. در اين مرحله شما بايد بررسي كنيد كه براي اينكه پايان نامه به بهترين شكل ممكن انجام شود نيازمند چه اطلاعاتي هستيد و بر اين اساس بايد اين اطلاعات را از منابع مختلفي كه در اين زمينه وجود دارد جمع آوري نماييد.
9) استراتژي هاي جستجويي براي منابعتان را در صورتي كه به نظرتان لازم است تغيير دهيد.
در اين مرحله ممكن است به نظرتان منابعي كه داريد؛ كافي نباشد. بنابراين در صورتي كه لازم مي‌دانيد اين منابع را تغيير دهيد و سعي نماييد تا براي جستجو كردن براي اين منابع نيز استراتژي‌هاي خودتان را تغيير دهيد. اين مرحله يكي از مرحله‌هاي لازم براي اينكار است به اين دليل كه وجود منابع مختلف تأثير زيادي مي تواند بر روي شيوه تحقيق داشته باشد و لذا خيلي مهم است كه اين مرحله را دقيقاً به همان شيوه اي كه به نظرتان درست است، انجام دهيد.
10) با استفاده از معيارهايي كه داريد؛ منابعتان را به خوبي ارزيابي كنيد.
همان طور كه مي‌دانيد داشتن منابع مناسب براي انجام پايان نامه يكي از مهم ترين پارامترهايي است كه بايد مد نظر داشته باشيد. بنابراين يكي از بهترين كارهايي كه مي‌توانيد انجام دهيد اين است كه منابعتان را با استفاده از معيارهايي كه در اختيار داريد مورد بررسي و ارزيابي قرار دهيد و در صورتي كه به نظرتان منابعي كه در اختيار داريد مناسب نمي‌باشند آنها تغيير دهيد و در صورتي كه به نظرتان مناسب هستند؛ آنها را نگه داريد.
11) منابعي كه در اختيار داريد را با دقت بخوانيد و در اين كار ياداشت‌برداري را فراموش نكنيد.
اين موضوع براي شما خيلي مهم است زيرايكي از مهم ترين و كليدي ترين موضوعاتي كه در زمينه نوشتن پايان نامه بايد همواره مدنظر داشته باشيد اين است كه منابعتان را به خوبي مطالعه كنيد. از منابعي كه مطالعه مي كنيد؛ نت‌ها و يادداشت‌هايي از بخش هايي كه به نظرتان مناسب است، برداريد و سعي كنيد تا منابعي را كه مطالعه مي كنيد با دقت مرور كنيد.
12) اطلاعاتي كه از منابعي كه مطالعه كرديده ايد را با اطلاعاتي كه خودتان در اين زمينه داريد تلفيق كنيد.
وقتي كه شما به منابع و مراجعي كه در اين زمينه وجود دارد رجوع مي‌كنيد، مي توانيد اطلاعاتي را كه در اين منابع وجود دارد را بهتر مورد بررسي قرار دهيد و اين اطلاعات را در كنار اطلاعاتي كه خودتان در اختيار داريد قرار دهيد و لذا سعي نماييد تا اين اطلاعات را مورد بررسي قرار دهيد و از تلفيق كردن اين اطلاعات و اطلاعات خودتان به نتيجه گيري هاي مناسبي دست پيدا كنيد.
13) از اطلاعاتي كه بدست آورده ايد براي پاسخ دادن به سوالات و فرضيات پايان نامه استفاده كنيد.
اكنون شما وارد مرحله اي شده ايد كه در اين مرحله بايد از اطلاعاتي كه بدست آورده ايد براي هدف پاسخ دادن به فرضيات پايان نامه استفاده كنيد. در اين مرحله شما بايد سعي كنيد تا تمام اطلاعاتي را كه در زمينه پايان نامه خودتان بدست آورده ايد را بررسي كنيد و ببينيد كه اين اطلاعات چگونه مي توانند به شما كمك كنند تا در كارهايتان پيروز شويد. در اين مرحله شما بايد ارتباط مناسبي را ميان پيدا كردن پاسخ سوالاتتان و اطلاعاتي كه در اختيار داريد بدست آوريد.
14) وقتي پاسخ سوالتان را بدست آورديد؛ سعي كنيد تا دوباره آن را مرور كنيد.
در اين مرحله شما به پاسخ سوال رسيده ايد ولي هنوز هم كارتان تمام نشده است. در اين مرحله شما بايد دوباره برگرديد و يك مرور كلي را بر روي تمام كارهايي كه از ابتدا تا اين مرحله مي‌خواستيد انجام بدهيد بكنيد. در اين مرحله شما بايد بررسي كنيد كه چگونه توانسته ايد به پاسخ سوالاتتان برسيد و همچنين براي اينكه از پاسخ سوالاتتان اطمينان پيدا كنيد بايد يك بار ديگر كل كار را مرور كنيد.
15) مرحله نهايي: مرحله ارجاع دهي
اكنون ديگر پايان نامه شما كامل شده است و وقت آن رسيده است كه شما به ارجاع دهي منابعي كه براي اين كار مورد استفاده قرار داده ايد بپردازيد. در اين مرحله شما بايد با دقت تمام، به تمام منابعي كه داشته ايد ارجاع دهيد. در اين مرحله شما بايد سعي كنيد تا به دقت ببينيد كه كداميك از منابع مربوط به كداميك از مراجع بوده اند و تك تك منابع را مشخص كنيد كه مربوط به كداميك از مراجع بوده اند. اين مرحله مرحله نهايي كار نگارش پايان نامه شما مي باشد.